Để hiện thực hóa tiềm năng phát triển điện gió trên biển ở Việt Nam, Quốc hội Việt Nam có thể cần ban hành luật mới trong đó đưa ra khung pháp lý toàn diện và nhất quán hơn nhằm hỗ trợ dự án điện gió trên biển. Lý do là bởi (1) khung pháp lý hiện nay không phù hợp cho việc phát triển điện gió trên biển và (2) khung pháp lý còn tồn đọng nhiều vấn đề cần được Quốc hội, cơ quan lập pháp cao nhất của Việt Nam giải quyết. Cụ thể,

·           Khung pháp lý hiện nay không trao bất kỳ quyền tài sản nào liên quan đến vùng biển cần cho việc phát triển điện gió trên biển. Nghị Định 11/2021 quy định về việc giao các khu vực biển cho nhà đầu tư thực hiện các dự án đầu tư trên biển, trong đó có phát triển điện gió trên biển. Tuy nhiên, theo Nghị Định 11/2021, chủ đầu tư không được phép chuyển nhượng quyền sử dụng khu vực biển được giao hay độc quyền sử dụng khu vực biển. Nói cách khác, Chính phủ có thể giao cùng một khu vực biển cho các nhà đầu tư khác nhau để phát triển các dự án riêng biệt miễn là các dự án đó không “xung đột” với các dự án điện gió trên biển. Việc giao khu vực biển được thực hiện thông qua một quyết định hành chính mà về mặt nguyên tắc có thể bị Chính phủ thu hồi.

·           Các nhà đầu tư có thể sẽ thấy rất đắn đo khi đầu tư một khoản tiền lớn vào một khu vực biển mà họ không thể chuyển nhượng, thế chấp hoặc ngăn người khác sử dụng. Để giải quyết vấn đề này, Quốc hội cần ban hành luật xác lập quyền tài sản đối với khu vực biển được cấp cho các nhà đầu tư phát triển điện gió trên biển. Luật mới có thể tuân theo các quy định của Luật Đất Đai theo đó trao “quyền sử dụng đất” cho nhà đầu tư của các dự án đầu tư trên bờ. Theo Luật Đất Đai, nhà đầu tư của các dự án đầu tư trên bờ có thể thuê đất từ ​​​​Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Từ đó, các nhà đầu tư sẽ có quyền sử dụng đất đối với diện tích đất có liên quan mà trong nhiều trường hợp có thể được chuyển nhượng hoặc thế chấp.

·           Khung pháp lý hiện nay chưa giải quyết ổn thỏa đối với khu vực không thuộc bất kỳ tỉnh cụ thể nào. Lãnh thổ Việt Nam được chia thành 63 tỉnh thành, mỗi tỉnh có một địa giới hành chính riêng. Tuy nhiên, trong khi ranh giới đất liền giữa các tỉnh của Việt Nam có sự phân định rõ ràng thì Ranh Giới Biển giữa các tỉnh lại chưa được xác định rõ. Thêm vào đó, vùng biển cách bờ biển quá sáu hải lý hoặc vùng biển trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam sẽ không thuộc một tỉnh cụ thể nào.

·           Hầu hết luật ở Việt Nam được thực thi và thi hành bởi cơ quan cấp tỉnh. Hầu như giấy phép ở Việt Nam sẽ được cơ quan cấp tỉnh cấp. Ví dụ, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, giấy phép phòng cháy chữa cháy hoặc giấy phép xây dựng sẽ được cấp bởi cơ quan cấp tỉnh. Theo đó, nếu việc phát triển điện gió trên biển không thuộc địa bàn hành chính của một tỉnh thì khó có thể biết chính xác cơ quan nào sẽ có “thẩm quyền” đối với việc phát triển điện gió trên biển. Trong một số trường hợp, cơ quan trung ương có thể vào cuộc, Quốc hội nên ban hành luật mới để thiết lập sự phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan chức năng nhằm giúp phát triển điện gió trên biển. Luật mới có thể tiếp bước theo Luật Dầu Khí trong việc thiết lập khung pháp lý về phát triển dầu khí trên biển.

Bài viết được thực hiện bởi Nguyễn Quang Vũ.