Những năm gần đây đã chứng kiến ​​sự phát triển nhanh chóng của thị trường e-learning tại Việt Nam, đặc biệt là kể từ khi bùng phát dịch Covid-19. Mặc dù vậy, vẫn chưa có một khung pháp lý rõ ràng cho dịch vụ e-learning theo pháp luật Việt Nam. Bài đăng này sẽ thảo luận về một số vấn đề pháp lý liên quan đến việc cung cấp các dịch vụ e-learning.

Phương thức cung cấp dịch vụ

Nhìn chung, dịch vụ e-learning có thể được cung cấp cho học sinh thông qua hai phương thức chính:

Phương thức không tương tác, trong đó học sinh sẽ trả tiền để có quyền tiếp cận các tài liệu học tập do nhà cung cấp dịch vụ chuẩn bị (ví dụ: bài giảng được ghi hình trước, sách, v.v.) và không có tương tác trực tiếp giữa học sinh và giáo viên. Học sinh phải tự nghiên cứu tài liệu do nhà cung cấp dịch vụ cung cấp; và

Phương thức tương tác, trong đó ngoài quyền tiếp cận tài liệu học tập, học sinh sẽ trả tiền để tham dự các lớp học trực tuyến do giáo viên tổ chức và có sự tương tác trực tiếp giữa học sinh và giáo viên.

Trong đại dịch Covid-19, e-learning thông qua phương thức tương tác đã phát triển đáng kể và trở thành lựa chọn yêu thích của các học sinh và phụ huynh. Tuy nhiên, khung pháp lý quy định về e-learning thông qua phương thức tương tác vẫn chưa phát triển do luật chỉ điều chỉnh các dịch vụ giáo dục thông qua các phương pháp truyền thống.

E-learning thông qua Phương Thức Không Tương Tác

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, e-learning được cung cấp qua phương thức không tương tác có thể được coi là các dịch vụ sau:

Phân phối hoặc cho thuê tài liệu học tập;

Xuất bản trực tuyến các tài liệu học tập;

Phát hành trực tuyến các tài liệu học tập; và

Dịch vụ thương mại điện tử (sàn giao dịch thương mại điện tử).

Nhìn chung, các dịch vụ này không được coi là dịch vụ giáo dục và không tuân theo các quy định về giáo dục (ví dụ: Luật Giáo dục 2019). Các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực e-learning cung cấp qua phương thức không tương tác phải tuân theo các hạn chế sau:

Giấy phép kinh doanh theo Nghị Định 09/2018 đối với việc phân phối tài liệu học tập và Dịch Vụ Thương Mại Điện Tử (nếu có);

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ được bán lẻ sách trong siêu thị hoặc cửa hàng tiện lợi; và

Tất cả sách và ấn phẩm phải được xuất bản thông qua các nhà xuất bản của Nhà Nước.

Học trực tuyến qua Phương Thức Tương Tác

Việc cung cấp các dịch vụ e-learning thông qua phương thức tương tác có thể được coi là việc cung cấp các dịch vụ giáo dục. Pháp luật Việt Nam không quy định cụ thể việc tổ chức lớp học trực tuyến. Tuy nhiên, có một số quy định liên quan như sau:

·         Theo Nghị Định 86/2018 quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục, một công ty có vốn đầu tư nước ngoài cung cấp lớp học trực tuyến có thể được coi là nhà cung cấp dịch vụ đào tạo và bồi dưỡng ngắn hạn (cơ sở đào tạo và bồi dưỡng ngắn hạn). Tuy nhiên, điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài thành lập cơ sở đào tạo và bồi dưỡng ngắn hạn theo Nghị Định 86/2018 không phù hợp với nhà cung cấp dịch vụ lớp học trực tuyến. Ví dụ, Nghị Định 86/2018 yêu cầu suất đầu tư ít nhất là 20 triệu đồng/học viên (không bao gồm các chi phí sử dụng đất) và có cơ sở đào tạo với diện tích bình quân ít nhất là 2,5 mét vuông cho mỗi người học.

·         Theo Thông Tư 17/2012, việc cung cấp các lớp học trực tuyến giảng dạy chương trình giáo dục bắt buộc do Bộ Giáo Dục và Đào Tạo Việt Nam ban hành có thể coi là hoạt động “dạy thêm, học thêm”. Thông Tư 17/2012 đưa ra những hạn chế nhất định đối với hoạt động dạy thêm, học thêm có thể ảnh hưởng đến việc cung cấp các lớp học trực tuyến như sau (1) không dạy thêm đối với học sinh đã được nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; (2) không dạy thêm đối với học sinh tiểu học; và (3) học sinh trong cùng một lớp dạy thêm, học thêm phải có học lực tương đương nhau.

·         Việc cung cấp lớp học trực tuyến có thể được coi là hoạt động giáo dục thường xuyên theo Luật Giáo Dục 2019. Dạy học từ xa là một trong những phương thức cung cấp hoạt động giáo dục thường xuyên.

·         Theo Thông Tư 4/2014, việc cung cấp các lớp học trực tuyến có thể được coi là hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa. Thông Tư 4/2014 quy định các yêu cầu khác nhau mà một công ty phải đáp ứng khi cung cấp các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, bao gồm giấy phép do Sở Giáo Dục và Đào Tạo cấp tỉnh cấp.

Bài viết do Nguyễn Thục Anh và Nguyễn Quang Vũ thực hiện.