Khi xác định xem một công ty có là công ty mẹ của một công ty khác hay không, không rõ quyền sở hữu gián tiếp hoặc quyền kiểm soát gián tiếp có được tính đến hay không. Theo Điều 195.1 của Luật Doanh Nghiệp 2020, một công ty (công ty 1) sẽ được coi là công ty mẹ của một công ty khác (công ty 2) trong một trong các trường hợp sau:

·         công ty 1 sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần phổ thông của công ty 2;

·         công ty 1 có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp quyết định bổ nhiệm “đa số hoặc tất cả thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc” của công ty 2; hoặc

·         công ty 1 có quyền quyết định việc sửa đổi điều lệ của công ty 2.

Định nghĩa trên không rõ ràng vì kiểm soát gián tiếp chỉ được nêu rõ trong trường hợp bổ nhiệm thành viên Hội Đồng Quản Trị và Giám Đốc (Tổng Giám Đốc) (tức là trường hợp thứ hai).

Điều 196.1 Luật Doanh Nghiệp 2020 quy định rằng “…,công ty mẹ thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình với tư cách là thành viên, chủ sở hữu hoặc cổ đông trong quan hệ với công ty con theo quy định tương ứng của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan”. Quy định này thể hiện rằng công ty mẹ cần phải có quyền sở hữu trực tiếp đối với công ty con vì chỉ có quyền sở hữu trực tiếp mới có thể mang lại quyền của thành viên, chủ sở hữu hoặc cổ đông tại công ty con.

Tuy nhiên, nếu khái niệm công ty mẹ theo Luật Doanh nghiệp 2020 không bao gồm công ty con gián tiếp (ví dụ: công ty con của công ty con) thì cách hiểu này không phù hợp với thông lệ quốc tế và các quy định khác của pháp luật. Bao gồm:

·         quy định kế toán nêu rõ rằng (i) một công ty được coi là công ty mẹ của công ty khác nếu, ngoài những điều kiện khác, công ty đó có thể kiểm soát công ty còn lại; và (ii) một công ty (công ty 1) có thể kiểm soát công ty khác (công ty 2) nếu công ty 1 nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các công ty con khác trên 50% quyền biểu quyết trong công ty 2; hoặc

·         Điều lệ của nhiều công ty Nhà Nước có nhiều công ty con gián tiếp như SCIC hay PetroVietnam. Điều lệ của các công ty này được ban hành dưới hình thức Nghị Định của Chính Phủ và có thể được coi là luật.

Theo đó, để đảm bảo tính thống nhất của pháp luật, trường hợp thứ 2 và thứ 3 của định nghĩa về công ty mẹ theo Luật Doanh Nghiệp 2020 cũng nên bao gồm cả sở hữu gián tiếp.

Bài viết này được thực hiện bởi Nguyễn Thu Giang và biên tập bởi Nguyễn Quang Vũ.