Tệp máy tính là nền tảng của nền kinh tế kỹ thuật số mà từ đó là nền tảng của nền kinh tế hiện đại. Có một số lập luận vững chắc để coi các tệp máy tính là tài sản và đáp ứng các điều kiện của “vật” (things). Tuy nhiên, trên thực tế, không rõ liệu tòa án và các cơ quan Chính Phủ khác có chấp nhận những lập luận như vậy hay không.

Điều 105 của Bộ Luật Dân Sự 2015 quy định tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Không có định nghĩa pháp lý về "vật". Tuy nhiên, có những lập luận vững chắc để cho rằng các tệp máy tính đáp ứng các điều kiện của vật như sau:

Theo Từ Điển Tiếng Việt, vật có nghĩa là những thứ có hình khối (shape) và có thể nhận biết (noticed). Do một người có thể xem một tệp máy tính bằng máy tính và phần mềm liên quan, nên có thể nói rằng một tệp máy tính có hình khối và có thể nhận biết.
Gần đây, nhiều cơ quan nhà nước có quan điểm rằng bitcoin có thể được coi là tài sản. Ví dụ, Viện kiểm sát Tối Cao đã truy tố một băng nhóm đã cướp bitcoin từ một doanh nhân với Tội Cướp Tài Sản theo Bộ Luật Hình Sự. Các cơ quan thuế cũng có quan điểm rằng Bitcoin Là Một Loại Hàng Hóa phải chịu thuế giá trị gia tăng. Bitcoin không phải là một tệp máy tính nhưng chúng có liên quan mật thiết với nhau. Vì vậy, quan điểm của các cơ quan nhà nước liên quan đến bitcoin có thể áp dụng cho các tệp máy tính.
Quan điểm cho rằng tệp máy tính là tài sản cũng nhất quán với quan điểm tại các khu vực tài phán khác (ví dụ: Ý, New Zealand, Đức). Việt Nam là thành viên của nhiều hiệp định đầu tư với các quốc gia công nhận tệp máy tính là tài sản. Sẽ rất khó cho Việt Nam nếu không coi các tệp máy tính thuộc sở hữu của các nhà đầu tư các quốc gia đó là tài sản theo luật Việt Nam.
Theo Hiến pháp Việt Nam, chủ nghĩa Mác-Lê Nin là nguyên tắc sáng lập của Đảng Cộng Sản mà Đảng là lực lượng lãnh đạo của Việt Nam. Theo lý luận của Các Mác, vật chất (material) là thứ tồn tại độc lập với ý thức con người và không phụ thuộc vào ý thức con người. Vì chúng tồn tại độc lập với ý thức con người, nên có thể cho rằng các tệp máy tính là vật chất mà cũng có thể là vật.

Mặc dù các lập luận ở trên ủng hộ tệp máy tính là một tài sản, có nhiều đề xuất khác cho rằng tệp máy tính có thể không đáp ứng đủ điều kiện là tài sản.

Yêu cầu của vật phải có “hình khối” có thể được hiểu là mọi vật phải có ba chiều. Tệp máy tính có thể không đáp ứng được yêu cầu này.
Quan điểm truyền thống của Nhiều Học Giả Pháp Lý cho rằng vật là một phần của thế giới vật chất và tồn tại ở dạng rắn, lỏng hoặc khí. Do đó, các tệp máy tính có thể không đáp ứng điều kiện của vật.
Không giống như cơ quan thuế và Viện kiểm sát Tối Cao, một tòa án cấp tỉnh ở Việt Nam đã ra phán quyết rằng Bitcoin Không Phải Là Tài Sản và bác bỏ ý kiến của cơ quan thuế.

Bài viết do Trần Đức Long và Nguyễn Quang Vũ thực hiện.

Vietnam Business Law